نگاهی به خروجی مراکز نوآوری و شتاب‌دهنده‎‌ استارت آپ ها در کشور

در چند سال اخیر مراکز نوآوری، شتاب دهنده ها، فضاهای کار اشتراکی و صندوق های سرمایه گذاری جسورانه جدیدی به وجود آمده اند و هر روز نیز شاهد بیشتر شدن آنها هستیم. در این مقاله با چند نمونه از آن ها آشنا خواهیم شد.

در چند سال اخیر مراکز نوآوری، شتاب‌دهنده‎‌ها، فضاهای کار اشتراکی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه جدیدی به‌وجود آمده‌اند و هر روز نیز شاهد بیشتر شدن آنها هستیم. در این میان نام‌های مختلفی از این مراکز با وظایف گوناگون وجود دارد. یک فضای کار اشتراکی با یک شتاب‌دهنده و مرکز نوآوری وظیفه متفاوتی دارد. آزمایشگاه‌های نوآوری و سندباکس‌های رگولاتوری، بازار و نرم‌افزار نیز مفاهیم دیگری هستند که اخیرا شکل گرفته‌اند. برای روشن‌شدن موضوع ابتدا توضیحی درباره برخی از این مفاهیم را مرور می‌نماییم.

 

شتاب‌دهنده‌ها (Accelerator)  از یک تیم استارت‌آپ که ایده‌ مورد تأیید آنها را دارد حمایت می‌کنند، در واقع ایده‌های استارت‌آپ‌های مختلف را گلچین می‌کنند و بهترین آنها که در کمترین زمان به بیشترین سود برسد را انتخاب می‌کنند. آنها شرکتی با گروه استارت‌آپ تأسیس و در مقابل سرمایه‌گذاری اولیه و آموزش‌ها و خدماتی که به صاحبان ایده می‌دهند سهمی از شرکت را در اختیار می‌گیرند، البته می‌تواند تأسیس شرکت هم در کار نباشد و در قبال حمایت‌های مالی و معنوی از طرح‌ها، سهمی از آینده تولیدی محصول را در اختیار بگیرند.

 

مراکز نوآوری (innovation center)  در هسته‌های پژوهشی خود در زمینه‌های مختلف به مطالعه طرح‌های مختلف می‌پردازند و بحث تجاری‌سازی را با یک شریک یا همکار صنعتی یا دولتی انجام می‌دهند. البته این مراکز از پژوهشگرانی که ایده‌های مناسب دارند هم دعوت به همکاری می‌کنند. در مقایسه مراکز نوآوری با شتاب‌دهنده‌ها می‌توان گفت، شتاب‌دهنده‌ها معمولاً با برگزاری مسابقاتی به جذب ایده می‌پردازند. ولی مراکز نوآوری معمولاً اینگونه نیستند، افراد خود درخواست بررسی ایده را می‌دهند و یا به‌عنوان یک پژوهشگر از آنها دعوت به همکاری می‌شود. شتاب‌دهنده‌ها معمولاً کوتاه‌مدت هستند، عموماً حداکثر شش ماه، ولی مراکز نوآوری اکثراً با پروژه‌های بلندمدت کار می‌کنند. شتاب‌دهنده‌ها معمولاً هر ایده‌ای که در ابتدا حتی هیچ ربطی به علم ندارند را می‌پذیرند، ولی در مراکز نوآوری معمولاً کارها بر مبنای پژوهش و تحقیق انجام می‌شود.

 

فضاهای کار اشتراکی (Coworking Space)  فضاهای بزرگی هستند که افراد می‌توانند به‌عنوان محل کار از آنجا استفاده کنند. آ‌نها میز و قسمت مخصوص به خود را دارند، از امکانات استفاده می‌کنند و فضای مورد نیاز خود را اجاره می‌کنند، اما مسلماً بدون پول پیش یا اجاره‌های آنچنانی. افراد در کنار یکدیگر و دیگر گروه‌های مستقر مشغول به فعالیت می‌شوند برای همین به آنها فضار کار اشتراکی می گویند.

 

صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital) سرمایه‌گذاری خطرپذیر یا«VC»  که از آن با عنوان‌های «سرمایه‌گذاری جسورانه» یا «سرمایه‌گذاری کارآفرینی» نیز نام می‌برند، عبارت است از تأمین سرمایۀ لازم برای شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها که مستعد جهش، رشد ارزش و البته ریسک فراوانی است. این شرکت‌ها در مراحل ابتدایی رشد و تکامل اقتصادی خود، مورد توجه سرمایه‌گذارانی هستند که با ارزیابی موشکافانۀ خود، شکاف سرمایه و کمبود نقدینگی شرکت‌های کارآفرین را جبران می‌کنند و در گروه سهام‌داران آنها قرار می‌گیرند.

 

برای اینکه بیشتر با فعالیت این مراکز آشنا شویم، به چند مورد از آنها که در یکی دو سال اخیر فعالیت محسوسی داشته‌اند اشاره می‌کنیم و می‌خواهیم بدانیم آنها تاکنون چه تعداد از استارت‌آپ‌ها را جذب کرده‌ و چه تعداد نیز در این مسیر شکست خورده یا موفق نبوده‌اند؟

 

شتاب‌دهنده تریگ‌آپ

ابتدای سال ۱۳۹۴ شتاب‌دهنده‌ای تحت عنوان تریگ‌آپ افتتاح شد. این شتاب‌دهنده تاکنون چهار دوره شتابدهی داشته و اکنون در دوره چهارم است. در سال ۱۳۹۶ تریگ‌آپ شکل جدیدی به خود گرفت. تریگ آپ به شناسا، صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر پیشرو در اکوسیستم و اولین سرمایه‌گذار خطرپذیر در حوزه سلامت پیوست.

ااکنون بیش از ۲۰ استارت‌آپ تحت حمایت شتابدهی این مرکز قرار گرفته‌اند. در این چهار دوره برخی از استارت‌آپ‌ها مانند ابرآروان، لینک‌اپ، اسمارت‌مدیکو، آسانیسم، فیکس‌شو حضور داشتند و برخی از آنها هم از قالب استارت‌آپ به شرکت تغییر یافته‌اند.

اما استارت‎آپ‌هایی بوده‌اند که خروجی موفقی از این شتاب‌دهنده نداشته‌ یا شکست خورده‌اند. از این میان می‌توان به استارت‌آپ قلمستون، پرواز روح، کاناپه، تهاتری، تله طب، موزیکا، ایران تراول، ویت و وی‌کلیک اشاره کرد.

.

شتاب‌دهنده آواتک

آواتک از سال ۱۳۹۳ شروع به‌کار کرد و تاکنون شش دوره شتابدهی را انجام داده است. استارت‌آپ‌هایی مانند ریحون، پی‌پینگ، اخبار رسمی و وب‌یاد از این شتاب‌دهنده بیرون آمده‌اند. اما استارت‌آپ‌های لندم، جرمینال و پرداختم ازجمله استارت‌آپ‌هایی بودند که از این شتاب‌دهنده موفق بیرون نیامدند.

.

شتاب‌دهنده دیموند

گروه گسترش نوآوری دیموند از سال ۱۳۹۳ فعالیت خود را در راستای حمایت، شتابدهی و سرمایه‌گذاری بر روی استارت‌آپ‌های حوزه فناوری اطلاعات آغاز کرد. تاکنون بیش از ۳۵۰ استارت‌آپ وارد کمپ دیموند در شهرهای تهران، تبریز، اصفهان، شیراز و بوشهر شده‌اند و از این میان استارت‌آپ‌هایی مانند نواک، اوبار، آچاره، کادرو، ویترین نت، بوکینگ ویلا، تگموند و نیو در این شتاب‌دهنده فعال هستند.

در میان ۲۳ استارت‌آپی که وارد مرحله شتابدهی دیموند شده‌اند، شش استارت‌آپ می‌بریم، تاینی بیبی، ادلیفت، تایپی شاپی، اسیست و آرتزی غیرفعال هستند.

.

شتاب‌دهنده شریف

شتاب‌دهنده شریف، با هدف شتابدهی به استارت‌آپ‌های شریفی (تیم‌هایی که حداقل ۵۰% بنیان‌گذاران آن از دانشجویان و یا فارغ‌التحصیلان شریف باشند) از سال ۱۳۹۳ آغاز به‌کار کرد. این شتاب‌دهنده تا سقف ۲۵ میلیون تومان از استارت‌آپ‌ها پشتیبانی می‌کند و فرایند شتابدهی تیم‌ها نیز بین دو تا شش ماه است.

تاکنون بیش از ۷۰ استارت‌آپ در این شتاب‌دهنده ورود کرده‌اند که برخی از آنها نیز وارد مرحله سرمایه‌گذاری شده است.

استارت‌آپ‌هایی مانند کوانت‌کن، قبضینو، چنکا، استاد بانک، نت رای، ترب استارت‌آپ‌هایی هستند که از مرحله شتابدهی بیرون آمده و وارد مرحله سرمایه‌گذاری شده‌اند. در این میان استارت‌آپ‌های X-Trader و سلام سینما خروجی موفقی نداشته و صرفا مرحله شتابدهی خود را تمام کرده‌اند.

.

شتاب‌دهنده نوین‌تک

نوین‌تک شتاب‌دهنده‌ای است که از سال ۱۳۹۶ کار خود را آغاز کرد و در سه حوزه تخصصی از استارت‌آپ‌ها حمایت می‌کند. حمایت نوین‌تک شامل امکانات موردنیاز برای رشد استارت‌آپ‌ها ازجمله فضای کار اشتراکی، مربی‌ها، سرمایه اولیه به مبلغ ۳۰ میلیون تومان و کارگاه‌ها و آموزش‌های لازم است.

نوین‌تک تاکنون در سه دوره بیش از ۲۰ استارت‌آپ‌ را شتابدهی کرده است. از این میان برخی استارت‌آپ‌ها مانند فلت، ارتباط، آویدا و آنا کوانت خروجی موفقی نداشته یا شکست خورده‌اند.

.

شتاب‌دهنده اَکسل

شتاب‌دهنده اَکسل (AXELL Accelerator) با سرمایه‌گذاری مستقیم شرکت همکاران راهپویان همتا از دی‌ماه ۱۳۹۵ فعالیت خود را در استان‌های پر پتانسیل کشور آغاز کرد. در سایت این شتاب‌دهنده نام هشت استارت‌آپ دیده می‌شود که از این میان استارت‌آپ‌هایی مانند Rainsoft و میدوپیا اکنون فعالیتی ندارند.

.

شتاب‌دهنده فارابی

شتاب‌دهنده فارابی در سال ۱۳۹۵ فعالیت خود را در حوزه فناوری‌های مالی (fintech) آغاز کرده است. در این مرکز تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان برای هر استارت‌آپ در دوره شتابدهی سرمایه‌گذاری می‌شود و تاکنون بر روی ۱۱ استارت‌آپ شتابدهی شده که از این میان استارت‌آپ «فینوپا»، پلتفرم معاملات آنلاین بازار سرمایه‌ و ارائه‌دهنده زیرساخت بورسی و بانکی و «هوشمند سهم» خروجی موفقی نداشته‌اند.

 

مرکز نوآفرینی فینووا

مرکز نوآفرینی فینووا فعالیت خود را در سال ۱۳۹۴ با راه‌اندازی اولین فضای کار اشتراکی ایران آغاز کرد. این مرکز ابتدا به‌عنوان مسئولیت اجتماعی شرکت تجارت الکترونیکی ارتباط فردا، از استارت‌آپ‌ها حمایت کرد. حوزه‌های تحت پوشش فینووا حوزه‌های شتابدهی، فضای کار اشتراکی و سرمایه‌گذاری است.

تاکنون بیش از ۴۲ استارت‌آپ در فضای کار اشتراکی این مرکز فعالیت کرده‌اند که از این تعداد ۲۵ استارت‌آپ از فینووا خارج شده‌اند. استارت‌آپ‌های پی‌پینگ، نظربازار، ایزی‌پز، بوتیک، فول‌فکر، بدان، الوین، ایوند، پولیتو، پول‌وست، ویرا ساینس، تپسی، جاب‌اینجا، نگین پردازش، پین‌تایم، دوپرو، ایت‌بیت، باهمتا، بامارو، دراپز، پروفایل، تریدآپ، برنا، آناناس جاب و پلوتو استارت‌آپ‌های خارج‌ شده هستند. در این میان، هشت استارت‌آپ خارج‌ شده نظربازار، ایزی‌پز، پول‌وست، پین‌تایم، ایت‌بیت، برنا و پلوتو خروجی موفقی نداشته‌اند.

در حوزه شتابدهی استارت‌آپ‌های سایبورگ، مه کارت، راهت، نگین پردازش، لامینگو حضور دارند و بر روی بیش از پنج استارت‌آپ دیگر نیز سرمایه‌گذاری شده که از این میان استارت‌آپ هدهد بعد از جذب سرمایه با مشکل مواجه شد.

 

مرکز فناوری سامسونگ-امیرکبیر

مرکز فناوری سامسونگ-امیرکبیر در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۶ راه‌اندازی شد. هدف این مرکز، حمایت از تحقیق و توسعه در حوزه تولید نرم‌افزار و اپلیکیشن و ارائه راه‌حل‌های نوین در موضوعات مهندسی پزشکی، بهداشت و سلامت، آب و محیط‌زیست، انرژی و آموزش است.

حمایت‌ها و خدمات مرکز فناوری سامسونگ-امیرکبیر در سه سطح به استارت‌آپ‌های پذیرفته شده ارائه می‌شود و تاکنون نیز هفت دوره شتابدهی را با حدود ۴۰ استارت‌آپ پشت سر گذاشته است. اما از این تعداد استارت‌آپ‌های ویتامید، گردافشان، بستف، توگدر، گیم لوپرس، جینودیپ، پراکسو، نیک آرتز، دوپرو، اینوان، تجارا، بهین یاد و همه‌چیزدان تاکنون خروجی موفقی نداشته‌اند.

.

توسعه کسب‌وکار شتاب سرزمین پارس (رایان‌ونچرز)

رایان‌ونچرز یک شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر است که با هدف مرتفع کردن خلأ موجود در زیست‌بوم سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور و به‌منظور ارائه خدمات موردنیاز برای گذار موفق ایده‌ها به استارت‌آپ و استارت‌آپ به مرحله انسجام و جلوگیری از رها شدن طرح‌هایی که از شبکه شتابدهی کشور خارج شده‌اند، سال ۱۳۹۵ تاسیس شد. به‌عبارت‌دیگر رایان‌‌ونچرز یک Early Stage VC Firm است.

استارت‌آپ‌های شتاب داده شده در ونچرز همپا، اینستاچاپ، کارچین و دیالوگ هستند که از این میان استارت‌آپ همپا که از سال ۱۳۹۵ کار خود را شروع کرد،